Coaching staje się co raz bardziej popularny w Polsce, choć krąży o nim wiele negatywnych opinii. Wynika to z faktu, że „coaching” kojarzony jest zazwyczaj z osobami opowiadającymi o pozytywnym myśleniu, i niesamowitych receptach, dzięki którym możemy osiągnąć sukces. Przyglądając się sukcesom innych ludzi zazwyczaj widzimy efekt końcowy ich pracy, a nie samą pracę i wysiłek włożony w to, aby sukces osiągnąć.
Geneza coachingu
Popularność coachingu pojawiła się dzięki książce Timothy Gallwey’a „The inner Game” (polskie tłumaczenie – „Wewnętrzna gra”). We wspomnianej książce autor przedstawił opracowaną przez siebie metodę coachingu, rozwoju osobistego i doskonalenia zawodowego w wielu dziedzinach.
Gallwey był trenerem tenisa ziemnego i współpraca z zawodnikami pozwoliła mu przeanalizować skuteczność i wyniki w ich grze, dzięki czemu odkrył, że kluczem do sukcesów i świetnych wyników nie jest wytrenowana ręka, sprawność czy tez technika uderzenia w piłkę, a to, co zawodnik myśli, co ma w głowie. Dopiero później liczy się cała reszta.
Doskonałym przykładem są niepełnosprawni sportowcy, którzy pomimo swoich ograniczeń ruchowych odnoszą niesamowite sukcesy. Wewnętrzna gra toczy się w umyśle człowieka i polega na pokonaniu tego, co rozprasza go w osiągnięciu pożądanych rezultatów. Przeciwnikami w tej grze są: nerwowość, dekoncentracja, frustracja, a także brak wiary w siebie.
Coaching w praktyce
Coaching jest procesem szkolenia, bądź techniką rozwojową, opierająca się na współpracy między klientem a coachem. Trener – coach poprzez postawienie odpowiednich pytań pomaga pojedynczym osobom lub organizacjom w rozwijaniu kompetencji biznesowych, uczeniu się lepszego zarządzania czasem lub finansami, wyrabianiu lepszych nawyków zdrowotnych.
Zadaniem coachingu nie jest nauka, a pomoc przy jej realizacji, co doprowadza do osiągnięcia założonych celów i zwiększenia efektywności w konkretnych obszarach, np. w pracy lub życiu prywatnym.
Słowo coaching z języka angielskiego oznacza trenowanie/ korepetycje. Osoba, która korzysta z usług coacha nazywana jest coachee – klientem.
Charakterystycznymi cechami coachingu jest dobrowolność w podejmowaniu działań, świadome wprowadzanie zmian, przyjazna atmosfera pełna szacunku i akceptacji dla klienta, skupienie się na osiąganiu celów, proces zbudowany na bazie pytań, pobudzanie do myślenia, wyklucza dyrektywność ze strony coacha.
Rodzaje coachingu
Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje coachingu – indywidualny oraz grupowy.
1. Coaching indywidualny
Coaching indywidualny wspiera rozwój osobisty klienta, który polega na analizowaniu jego aktualnych potrzeb i problemów. Podczas procesu coachingowego rozważana jest sytuacja obecna i szukanie możliwej drogi bądź dróg rozwoju, bez zagłębiania się w przeszłość, która ukształtowała dotychczasowe myślenie i zachowania klienta. Wsparcie coacha pomaga w procesie nauki i motywuje do samodzielnego myślenia i podjęcia decyzji o zmianie, dzięki której klient osiągnie pożądane rezultaty.
Kiedy i w jakich obszarach warto skorzystać z coachingu indywidualnego? Kiedy chcemy popracować nad lepszą organizacją pracy i skuteczniejszym planowaniem zadań zawodowych, kiedy chcemy ćwiczyć umiejętności interpersonalne, uporać się z rutyną, złymi nawykami.
Coaching indywidualny sprawdzi się także, jeżeli pragniemy pokonać uczucie frustracji, obawy przed zmianami, strach i stres związany z życiem zawodowym lub prywatnym. Trener pomoże nam również w znalezieniu motywacji do działania i realizowania celów, we wdrożeniu diety i zdrowego stylu życia, w lepszym realizowaniu się w sferze zawodowej oraz w znalezieniu nowych sposobów na rozwój osobisty.
2. Coaching grupowy
Natomiast coaching grupowy to inaczej coaching biznesowy, który polega na współpracy grupy ludzi, np. menedżerów zespołu, skierowany jest do firm sprzedażowych, usługowych, redystrybucyjnych, urzędów, czyli wszędzie tam gdzie działania człowieka opierają się na pracy i konieczności wykonywania działań zgodnie z ustalonymi procedurami i procesami. Firmy decydujące się na coacha chcą zwiększyć efektywność, utrzymać wysokie standardy, wdrożyć innowacyjność i elastyczność biznesową.
W przypadku menedżerów coaching skupi się na doskonaleniu umiejętności zarządzania zespołem. Po szkoleniu coachingowym menadżer będzie sprawniej kontrolować zadaniami, będzie lepiej planować i egzekwować wyniki, a także skupi się na czynnikach automotywacyjnych i motywacyjnych w miejscu pracy. Ponad to dzięki coachingowi biznesowemu polepszą się relację między pracownikami, co również przyczyni się do zwiększenia efektywności wykonywanej pracy.
Rodzaje coachingu
Zasoby coachingu to wszystko to, czym dysponujemy w danym otoczeniu – technologia, maszyny, sprzęt, prawo, przyroda, współpracujący ludzie. Wszystkie zewnętrzne zasoby, które można kupić, pozyskać bądź wynająć, a także wszystko to, co, wewnątrz, czyli umiejętności, doświadczenia, cechy charakteru i nawyki myślowe. W zespole wewnętrznym zasobem jest także zgranie pracowników, potencjał, emocje towarzyszące pracy zespołowej. Natomiast zasobami zewnętrznymi w przypadku grupy będą elementy systemu, w którym zespół działa, np. w przypadku zespołu pracowniczego zasobem jest firma, kierownictwo, branża.
Warto wyróżnić inne, bardziej szczegółowe rodzaje coachingu:
- Coaching dla top menedżerów – executive coaching – skierowany do kluczowych menedżerów, dyrektorów, członków zarządu, właścicieli firm oraz prezesów. Działania coacha w tym przypadku koncentrują się na zarządzaniu strategicznym oraz problemach psychologiczno-społecznych związanych z presją stanowiska i odpowiedzialnością. Ten typ coachingu polega na wsparciu klienta w planowaniu strategicznym, tworzeniem planów operacyjnych, wprowadzaniu i monitorowaniu realizacji strategii, czy też wprowadzaniu zmian takich jak chociażby redukcja zatrudnienia.
- Coaching menedżerski – management coaching- skierowany do menedżerów, obejmujący wszystkie zakresy działania osób na stanowiskach kierowniczych, czyli kierowanie, kontrolowanie, planowanie, kierowanie zespołem, dyscyplinowanie, egzekwowanie zadań, rozwiązywanie konfliktów, motywowanie, negocjowanie, wdrażanie nowych strategii. Coach wspiera menadżerów, pomaga wykorzystać ich kompetencje i umiejętności,
- Coaching kariery – wspiera rozwój osobisty klienta w procesie poszukiwania lub zmiany ścieżki zawodowej, określa nowe obszary, diagnozuje i rozwija mocne strony klienta, analizuje ograniczenia, przygotowuje do awansu, do nowych obowiązków.
- Coaching branżowy – koncentruje się na tematyce danej branży biznesowej.
- Coaching sportowy – rozwija motywacje zawodników, wspiera ich nastawienie do treningów i realizacji celów w porozumieniu z trenerem.
Proces coachingu
Proces szkolenia coachingowego to schemat postępowania i współpracy coacha z klientem.
Składa się na to kilka etapów:
- Cel – ustalany i zapisywany w pierwszej osobie, określający kierunek dążenia, sformułowany bez zaprzeczeń.
- Efekty – ustalenie spodziewanego efektu na mecie.
- Miary – wymiarowanie postawionego celu poprzez zadanie sobie odpowiednich pytań.
- Pytania withmorowskie – po ustaleniu celu i efektu należy upewnić się, czy wszystkie aspekty zostały rozpatrzone. Do tego pomocne są pytania opracowane przez Johna Withmore’a- pioniera coachingu w biznesie.
- Plany – należy zaplanować przebieg coachingu, podzielić na etapy, cel główny rozbić na cele pośrednie.
- Ćwiczenia – stosowanie ćwiczeń pozwalających na konfrontację z własnym oporem, strachem, rozwiązywaniem wątpliwości, doprecyzowaniem celów i uzyskiwaniem zasobów pozwalającym zmierzyć do rezultatu.
- Zadania domowe – stanowią one trening właściwy, bez nich nie ma możliwości osiągnięcia sukcesu.
- Feedback – trener powinien udzielać informacji zwrotnej klientowi na temat wykonywanej przez niego pracy nad swoimi celami i efektami.
- Ocena rezultatów – na tym etapie ustala się czy klient osiągnął pożądane rezultaty.
Negatywne opinie na temat coachingu
Skąd wzięły negatywne opinie na temat coachingu? Przez osoby, które skupiły się na osobistym zysku. Coaching przez większość ludzi jest kojarzony z modelem popularnym w USA, który oparty jest na występach scenicznych, podczas których mówcy motywują i wykorzystują techniki wpływu społecznego.
Po takich wystąpieniach uczestnicy show przeżywają kilkugodzinne olśnienie, które później słabnie bądź zanika całkowicie. Dzieje się tak, ponieważ uczestnicy są bierni. Jednak takim wystąpieniom przypisywane są ekscytujące przeżycia spowodowane iluzorycznym poczuciu zmiany. Uczestnicy wierzą w nagłą zmianę, cudowne efekty bez pracy nad sobą i własnymi słabościami.
Podsumowanie
Niestety samo nic się nie wydarza. Szczęściu i sukcesom należy pomóc poprzez aktywny udział w procesie coachingowym opartym na szeregu działań, które zostały przedstawione wyżej. Należy pamiętać, aby wybrać odpowiednią osobę – trenera, który specjalizuje się w danej dziedzinie, posiada odpowiednią wiedzę opartą również na własnym doświadczeniu.
Skuteczność coachingu oparta jest również na relacji, która tworzy się pomiędzy trenerem, a klientem. Coachee powinien czuć się swobodnie w obecności coacha i darzyć go zaufaniem, ponieważ powierza mu niełatwe zadanie, które ma doprowadzić do wymarzonych rezultatów.
